Şehîd Yâhud Osman’ın Yüreği Şiir İncelemesi

Yazan:

Şehîd Yâhud Osman’ın Yüreği

Ey güzel köy! Viran olma, sakın şu genç yaşında;

Dağlarında tâze otlar, penbe güller biterken.
Ey çobanlar! Beni anın, coşkun sular başında;
Yaprakların arasında yavru bir kuş öterken.

Ey parlak ay! Işığın saç yolcuların gözüne;

O yerdeki kötü gece gizlemiştir mezarım.
Ey yolcular! Beni sorun, milletimin özüne;
O gündeki bir zelzele düzlemiştir mezarım.
Ey Türk kızı, ey ana, “Sus!” sende duygu yok mudur?
Bir oğlunu, bir goncanı kurban ettin çok mudur?
Her yanına kaygu çökmüş şu vatanın yolunda.
Ey Türk ili, ey vatan! Sen her bir yerden ulu’sun!
Eski, yeni, tatlı, yanık sesler ile dolusun!
Sevgi, gençlik, istek, sağlık fedâ olsun yolunda.

                                    Mehmet Emin Yurdakul

Şiirin Biçim Yönünden İncelenmesi

Nazım birimi: Şiir dört bentten (2 dörtlük ve 2 üçlük) oluşmuştur

Ölçüsü: 15’li hece ölçüsüdür

Uyak şeması: “abab / cdcd / eef / ggf” biçimindedir

Şiirin Ahenk Unsurları

Uyak ve Redifler

a---yaşında

b---biterken
a---başında     “-ında” redif; “-aş” tam uyak
b---öterken     “-erken”; “-t” yarım uyak

c---gözüne

d--- gizlemiştir mezarım
c---özüne       “-üne” redif; “-öz” tam uyak (tunç uyak)
d---düzlemiştir mezarım   “-lemiştir mezarım”: “-z” yarım uyak

e---yok mudur?

e---çok mudur     “mudur” redif; “-ok” tam uyak
f---vatanın yolunda

g---ulu’sun

g---dolusun            “-sun” redif: “-lu” tam uyak
f---olsun yolunda  “yolunda” redif: “-n” yarım uyak

Şiirdeki Diğer Ahenk Unsurları

Şiirde ahenk; uyak ve rediflerin dışında, aliterasyon (y, r, z), asonans (a, e, i) ve “ey” seslenme edatının tekrarlarıyla sağlanmıştır.

Şiirin İçerik Yönünden İncelenmesi

Açıklama – Yorum

Şair kendini, vatan savunmasında şehit düşen bir askerin yerine koyarak, onun duygu ve düşüncelerini, vatan sevgisini dile getirmeye çalışır.

Ey güzel köy! Viran olma, sakın şu genç yaşında;

Dağlarında tâze otlar, penbe güller biterken.
Ey çobanlar! Beni anın, coşkun sular başında;
Yaprakların arasında yavru bir kuş öterken.

Şiirin ilk dörtlüğünde şehitlerin ağzından köylülere seslenen şair, yurdun güzelliklerini tasvir ediyor. Eğer “bizim” dediğimiz bir vatanımız varsa ve dağlarında otlar, çiçekler açıyor, ağaçlarında kuşlar ötüyor, derelerinden sular akıyorsa bunu şehitlerimize borçluyuz demek istiyor.

Ey parlak ay! Işığın saç yolcuların gözüne;

O yerdeki kötü gece gizlemiştir mezarım.
Ey yolcular! Beni sorun, milletimin özüne;
O gündeki bir zelzele düzlemiştir mezarım.

İkinci dörtlükte şair, yolculara sesleniyor. Gelecek nesillerin o kötü günleri (savaş günlerini) unutmamasını, vatan için canlarını feda edenleri anmasını istiyor. Şaire göre; bu vatan için canlarını veren şehitler unutulursa o eski kötü günler ve acılar tekrar geri gelebilir. Gerçek vatanseverler ise o kötü günleri ve bu topraklar için şehit düşenleri hiçbir zaman unutmaz.

Ey Türk kızı, ey ana, “Sus!” sende duygu yok mudur?

Bir oğlunu, bir goncanı kurban ettin çok mudur?
Her yanına kaygu çökmüş şu vatanın yolunda.

Bu bentte şair, Türk kızlarına ve Türk analarına sesleniyor. Çünkü savaşa gidenlerin arkasında mutlaka onların yolunu gözleyen birileri vardır. Vatan uğruna şehit olanlar canlarını verirken geride kalanlar ya oğlunu ya nişanlısını ya da eşini kaybetmiştir. Şaire göre vatan savunmasında kaybedilenler çok görülmemelidir. Çünkü vatan sevgisi her sevginin üstündedir.

Ey Türk ili, ey vatan! Sen her bir yerden ulu’sun!

Eski, yeni, tatlı, yanık sesler ile dolusun!
Sevgi, gençlik, istek, sağlık fedâ olsun yolunda.

Son bentte şair, şehitlerin ağzında tüm yurda “Ey Türk ili, ey vatan” diyerek seslenir. Vatan için “sevgi, gençlik, istek, sağlık” gibi değerlerin hiç düşünmeden feda edilebileceğini vurgular.

Şair, şiir boyunca vatan sevgisinin her şeyin üstünde ve her sevgiden yüce olduğunu dile getirir.

Şiirin teması: vatan sevgisi ve şehitlik mertebesidir.

Dil ve Anlatım

Şair, Milli Edebiyat akımının temel ilkelerinden biri olan Türkçeyi sadeleştirme anlayışına bağlı kalarak açık ve yalın bir dil kullanmıştır.

Şiirin dili herkesin anlayabileceği, halkın konuştuğu Türkçedir.

Şiirde “ey” seslenme edatından yararlanmış, betimleyici bir anlatım tutumu sergilemiştir.

Genel Değerlendirme

Mehmet Emin, bütün şiirlerinde sade bir dil ve hece ölçüsü kullandı. Konularını toplumsal sorunlarından ve sosyal yaşamından aldı, epik bir dille anlattı. Şiirlerinin oluşmasında yaşadığı dönemin sosyal ve siyasi yapısının etkileri açıkça görülür. 

Şiir alanındaki çalışmaları milliyetçilik akımının geliştiği bir döneme rastladı. Bu nedenle yazdığı şiirlerle Milli Edebiyat akımının öncüsü ve habercisi oldu. Şiirlerinde toplumsal ve ulusal temaları işledi. Halkın hürriyet ve bağımsızlık istemini yansıttı. Şiirlerinin en belirgin özelliği okuyanda umut, coşku ve cesaret duygularını açığa çıkarmasıdır.

EN ÇOK OKUNAN YAYINLAR

Yağmur Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Yağmur Küçük, muttarit, muhteriz darbeler Kafeslerde, camlarda pür-ihtizâz Olur dem-be-dem nevha-ger, nağme-sâz Kafeslerde, camlarda pür-ihtizâz Küçük, muttarit, muhteriz darbeler Sokaklarda seyl-âbeler ağlaşır, Ufuk yaklaşır, yaklaşır, yaklaşır; Bulutlar karardıkça zerâta bir Ağır, muhtazır dalgalanmak gelir; Bürür bir soğuk gölge etrâfı hep, Nümâyân olur gündüzün nısf-ı şeb. Söner şimdi, manzûr olurken demin Heyûlası karşımda bir âlemin. Açılmaz ne bir yüz, ne bir pencere; Bakıldıkça vahşet çöker yerlere. Geçer boş sokaktan, hayâlet gibi, Şitâbân u pûşîde-ser bir sabî O dem leyl-i yâdımda, solgun, tebâh, Sürür bir kadın bir ridâ-yı siyâh. Saçaklarda kuşlar –hazindir bu pek! – Susarlar, uzaktan ulur bir köpek. Öter gûş-ı rûhumda boş bir enîn, Boğuk bir tezâd-ı sükûn u tanîn: Küçük, pür-heves, gevherîn katreler Sokaklarda, damlarda pür-ihtizâz Olur, muttasıl nevha-ger, nağme-sâz Sokaklarda, damlarda pür-ihtizâz Küçük, pür-heves, g
Devamı»

Çoban Çeşmesi Şiir İncelemesi

Yazan:
Resim
Çoban Çeşmesi Deriden derine ırmaklar ağlar, Uzaktan uzağa çoban çeşmesi. Ey suyun sesinden anlayan bağlar! Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi? Gönlünü Şirin’in aşkı sarınca, Yol almış hayâtın ufuklarınca; O hızla dağları Ferhad yarınca, Başlamış akmağa çoban çeşmesi. O zaman başından aşkındı derdi, Mermeri oyardı, taşı delerdi. Kaç yanık yolcuya soğuk su verdi, Değdi kaç dudağa çoban çeşmesi! Vefasız Aslı’ya yol gösteren bu, Kerem’in sazına cevap veren bu Kuruyan gözlere yaş gönderen bu… Sızmazdı toprağa çoban çeşmesi Leylâ gelin oldu, Mecnun mezarda, Bir susuz yolcu yok şimdi dağlarda; Ateşten kızaran bir gül arar da, Gezer bağdan bağa çoban çeşmesi. Ne şâir yaş döker, ne âşık ağlar, Tarihe karıştı eski sevdâlar. Beyhûde seslenir, beyhûde çağlar Bir sola, bir sağa çoban çeşmesi.                    Faruk Nafiz Çamlıbel Şiirin Biçim Yönünden İncelenmesi Nazım biçimi: koşmadır. Nazım birimi: dörtlüktür. Ölçüsü: 6+5 duraklı, 11’li h
Devamı»

Kaldırımlar Şiir İncelemesi

Yazan:
Resim
Kaldırımlar Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında; Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum. Yolumun karanlığa saplanan noktasında, Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum. Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık; Evlerin bacasını kolluyor yıldırımlar. İn cin uykuda, yalnız iki yoldaş uyanık; Biri benim, biri de serseri kaldırımlar. İçimde damla damla bir korku birikiyor; Sanıyorum, her köşe başını sarmış devler… Üstüme camlarını hep simsiyah dikiyor; Gözüne mil çekilmiş bir âmâ gibi evler. Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi; Kaldırımlar, içimde yaşanmış bir insandır. Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi; Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır. Bana düşmez can vermek, yumuşak bir kucakta; Ben bu kaldırımların emzirdiği bir çocuğum! Aman, sabah olmasın, bu karanlık sokakta; Bu karanlık sokakta bitmesin yolculuğum! Ben gideyim, yol gitsin, ben gideyim yol gitsin; İki yanımda aksın bir sel gibi fenerler. Tak, tak, ayak sesimi aç kö
Devamı»

Elli Kuruş Öykü İncelemesi

Yazan:
Resim
Öykü Hakkında Cumhuriyet dönemi toplumcu gerçekçi yazarlarından Orhan Kemal’in “ Elli Kuruş ” adlı öyküsü “ Önce Ekmek ” adlı ilk öykü kitabında yer almaktadır. Öykünün Özeti Öykü, soğuk bir kış gününde gazete satan bir çocuğun sesiyle başlar. İster lapa lapa kar, ister şarıl şarıl yağmur yağsın, isterse de bütün gecenin ayazından karlar dona kesmiş olsun, sabahın beş buçuğunda karanlıkları ürperten sesiyle sokağa girerdi: “Gazete, havadis!” Öykü, gazeteci çocuğun tanıtımıyla devam eder. Babası gazetelerden birinde tahsildarlık yaparken kötü bir kadının peşine takılıp kendilerini terk etmiş. Annesi bir eczanede, haminnesi, tuzcuda çalışmaya başlamış. Bir de kardeşi varmış. Geçim sıkıntısı çektikleri için kendisi de gazete satarak aile bütçesine katkıda bulunuyormuş. Gazeteci çocuk karne zamanı birkaç gün gelmeyince yazar meraklanır. Çocuk sınavlara hazırlandığı için gazete satışını iki gün aksatmıştır. Hem okumak hem de gazete satmak onu yormuştur. Hasta düşmüş, öksürmeye
Devamı»

Otuz Beş Yaş Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Otuz Beş Yaş Yaş otuz beş! Yolun yarısı eder. Dante gibi ortasındayız ömrün. Delikanlı çağımızdaki cevher, Yalvarmak, yakarmak nafile bugün, Gözünün yaşına bakmadan gider. Şakaklarıma Kar mı yağdı ne var? Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz? Ya gözler altındaki mor halkalar? Neden böyle düşman görünürsünüz, Yıllar yılı dost bildiğim aynalar? Zamanla nasıl değişiyor insan! Hangi resmime baksam ben değilim. Nerde o günler, o şevk, o heyecan? Bu güler yüzlü adam ben değilim; Yalandır kaygısız olduğum yalan. Hayal meyal şeylerden ilk aşkımız; Hatırası bile yabancı gelir. Hayata beraber başladığımız, Dostlarla da yollar ayrıldı bir bir; Gittikçe artıyor yalnızlığımız. Gökyüzünün başka rengi de varmış! Geç fark ettim taşın sert olduğunu. Su insanı boğar, ateş yakarmış! Her doğan günün bir dert olduğunu İnsan bu yaşa gelince anlarmış. Ayva sarı nar kırmızı sonbahar! Her yıl biraz daha benimsediğim. Ne dönüp duruyor havada kuşlar? Nerden ç
Devamı»