Hürriyete Doğru Şiir İncelemesi

 

Hürriyete Doğru

Gün doğmadan,
Deniz daha bembeyazken çıkacaksın yola
Kürekleri tutmanın şehveti avuçlarında,
İçinde bir iş görmenin saadeti,
Gideceksin;
Gideceksin ırıpların çalkantısında.
Balıklar çıkacak yoluna, karşıcı;
Sevineceksin.
Ağları silkeledikçe
Deniz gelecek eline pul pul;
Ruhları sustuğu vakit martıların,
Kayalıklardaki mezarlarından,
Birden,
Bir kıyamettir kopacak ufuklarda.
Denizkızları mı dersin, kuşlar mı dersin;
Bayramlar seyranlar mı dersin, şenlikler cümbüşler mi?
Gelin alayları, teller, duvaklar, donanmalar mı?
Heeeey!
Ne duruyorsun be, at kendini denize;
Geride bekleyenin varmış, aldırma;
Görmüyor musun, her yanda hürriyet;
Yelken ol, kürek ol, dümen ol, balık ol, su ol;
Git gidebildiğin yere.

                Orhan Veli Kanık

Şiirin Biçim Yönünden İncelenmesi

Şiir, “serbest nazım” tekniğiyle yazılmıştır.

Şiirin ölçüsü: Şiirin belli bir ölçüsü yoktur. Serbest ölçü kullanılmıştır.

Uyak düzeni: Şiirin belli bir uyak düzeni yoktur. Şiirde ahenk; ses ve kelime tekrarlarıyla sağlanmıştır. Örnekler:

Gideceksin;
Gideceksin ırıpların çalkantısında “kelime tekrarı: gideceksin
Denizkızları mı dersin, kuşlar mı dersin;
Bayramlar seyranlar mı dersin, şenlikler cümbüşler mi?
Gelin alayları, teller, duvaklar, donanmalar? “kelime tekrarı: mı, dersin” “ses tekrarı; –e –a –r

Yelken ol, kürek ol, dümen ol, balık ol, su ol “kelime tekrarı: ol”, “ses tekrarı: - e, -k

Şiirin İçerik Yönünden İncelenmesi

“Hürriyete Doğru”, Orhan Veli’nin “deniz sevgisini” ve “hürriyet aşkını” en derinden hissettiği şiiridir. Şair, insanda soyut olarak var olan “özgürlük duygusunu”deniz” yoluyla somutlaştırmıştır.

Gün doğmadan,
Deniz daha bembeyazken çıkacaksın yola
Kürekleri tutmanın şehveti avuçlarında,
İçinde bir iş görmenin saadeti,
Gideceksin;
Gideceksin ırıpların çalkantısında.

Şiirde, şairin seslendiği kişi “kendisi”dir. Ancak şair, sadece kendisine değil özgürlük duygusunu doyasıya yaşamak isteyen herkese sesleniyor. Şiirin ilk dizelerine sakin bir atmosfer hâkimdir. Şair, denizde hissettiği özgürlük duygusunu yaşayabilmek için daha gün doğmadan, insanların ortalığa çıkıp ortamı kirletmeye başlamadan önce yola çıkılmasını şart koşuyor. Şaire göre, böyle bir ortamda kürek çekmek bile insana derin bir haz ve mutluluk vermektedir.

Balıklar çıkacak yoluna, karşıcı;
Sevineceksin.
Ağları silkeledikçe
Deniz gelecek eline pul pul;
Ruhları sustuğu vakit martıların,
Kayalıklardaki mezarlarından,
Birden,
Bir kıyamettir kopacak ufuklarda.

Şair, denizde mutlu ve huzurludur. Denizde gördüğü her şey şaire, sevinç ve mutluluk vermektedir. “Deniz gelecek eline pul pul” dizesinde deniz ile balıklar adeta bütünleşmektedir. Martıların sessizliği ise kaya mezarlarına benzetmektedir. Ancak bu suskunluk ve sessizlik uzun sürmez. Denizde bir canlanma başlar. Şair, bu canlanmayı “bir kıyamettir kopacak ufuklarda” sözüyle dile getirir.

Denizkızları mı dersin, kuşlar mı dersin;
Bayramlar seyranlar mı dersin, şenlikler cümbüşler mi?
Gelin alayları, teller, duvaklar, donanmalar mı?

Bu dizelerde sükûnet yerini coşku ve heyecana bırakır. Şair, coşku ve heyecanını “denizkızları, kuşlar, bayramlar seyranlar, şenlikler cümbüşler, gelin alayları, teller, duvaklar, donanmalar” sözleriyle dile getirir.

Heeeey!
Ne duruyorsun be, at kendini denize;
Geride bekleyenin varmış, aldırma;
Görmüyor musun, her yanda hürriyet;
Yelken ol, kürek ol, dümen ol, balık ol, su ol;
Git gidebildiğin yere.

Son dizelerdeki hürriyet duygusu, yerini hürriyet coşkusuna hatta boş vermişliğe bırakır. Artık şair için deniz ve hürriyetin dışında hiçbir şeyin önemi yoktur. Bu duyguyla şair, sınırları aşmakta, bilinmeyene doğru son hızla yol almaktadır.

Şiirin Teması

Şiirin teması; hürriyet duygusudur. Şiirin başlığı, şiirde verilmek istenen duygu ve şiirin teması birbiriyle uyumludur.

Dil ve Anlatım

Şiirde açık, yalın ve akıcı bir dil kullanılmıştır. Şiir, insanda coşku ve heyecan uyandıracak lirik bir dille yazılmıştır.

Herkesin anlayabileceği bir dille yazılan şiir, okuyucunun bulunduğu duruma göre farklı çağrışımlar yapabilecek özellikleri içerir.

Şair, “şehvet” ve “saadet” sözcüklerini hürriyete doğru ilerlerken duyduğu mutluluğu anlatmak için kullanmıştır. Şiirde geçen “bayram, seyran, şenlik, cümbüş” kelimelerini ise duyduğu coşkuyu anlatmak için kullanmıştır.

Genel Yargı

Türk edebiyatı içersinde en çok okunan ve en çok beğenilen şiirler arasında yer alan “Hürriyete Doğru” hürriyet ve denize olan tutkunun doruk noktasına çıktığı bir şiirdir.

Şairin anlattığı ortam, aynı zamanda onun iç dünyasını da yansıtmaktadır. Şair, seçtiği kelimeler ve çizdiği tablolarla adeta iç dünyasının kapılarını okuyucuya açmaktadır.

Her okuyanda farklı çağrışımlar ve farklı duygular uyandıran şiir, Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir.

EN ÇOK OKUNAN YAYINLAR

Sanat Şiiri İncelemesi

Yağmur Şiiri İncelemesi

Kaldırımlar Şiir İncelemesi

Çoban Çeşmesi Şiir İncelemesi

Otuz Beş Yaş Şiiri İncelemesi