Güzelliğin On Par’etmez Şiir İncelemesi
Güzelliğin On Par’etmez
Âşık Veysel
Şiirin Biçim
Yönünden İncelenmesi
Nazım biçimi: koşma
Nazım birimi: dörtlük
Ölçüsü: 8’li hece ölçüsü
Uyak şeması: “abcb dddb eeeb
fffb gggb” biçimindedir.
Şiirin ahenk
unsurları uyak ve redifler
Şiirdeki diğer
ahenk unsurları
Şiirin
genelinde “l, r” gibi ünsüzlerle aliterasyon;
“e, a” gibi ünlülerle asonans
yapılarak iç ahenk sağlanmıştır. Ayrıca her dörtlüğün sonunda “olmasa” kelimesinin tekrarıyla hem ahenk
güçlendirilmiş hem de anlam yönünden bütünlük sağlanmıştır.
Şiirin Anlam
Yönünden İncelenmesi
Açıklama – yorum
İlk
dörtlükten de anlaşılacağı gibi şiirdeki anahtar kelime “aşk”tır.
Bu
dörtlükten şairin aşka ne kadar değer verdiğini anlıyoruz. Sadece güzelliğin
bir anlamı olmadığını, güzelliğin aşk ile değer kazandığını söyleyen şair, bu
duyguya ilahi bir anlam yüklüyor. Şairin gönlünü köşke benzetmesi ayrı bir
inceliktir. Güzelliği aşkla bütünlenen sevgilinin yeri şairin gönlüdür.
Şair
bu dörtlükte hem sevgiliyi hem de aşkını ilahileştirerek hiçbir ifadenin hiçbir
şiirin onu anlatmaya yetmeyeceğini söylüyor. Şairin derdi sevgili, yarası
aşktır. Bu nedenle şairin sevgiliyle sohbet etmesi, ona şiirler okuması ve
özlem gidermesi kaçınılmazdır. Bu sayede sevgilinin güzelliği ve adı şiirlerde,
şarkılarda, türkülerde ölümsüzleşecek ve tüm âleme yayılacaktır.
Şair,
bu dörtlükte aşkın anlaşılmaz bir duygu olduğunu, bu konuda farklı görüş ve düşüncelerin
olduğunu ifade ediyor. Bu farkı ortaya koymak için uç bir örnek veriyor. Kurtla
kuzunun birlikte gezip dolaşması mümkün değildir. Çünkü yaradılışları, yapıları
ve yaşam biçimleri çok farklıdır. İnsanlarda böyle farklı yaradılış ve yapıya
sahiptir. Buradan hareketle şair, aşk ve güzellik konusunda insanların farklı
görüş ve düşüncelere sahip olmasının doğal olduğunu ifade ediyor.
Şaire
göre; âşık ve sevgili birlikteliği olmayınca güzelliğin de aşkın da bir değeri
kalmaz. Aşkı canlı tutan güzelliktir. Bu öylesine anlamlı bir duygudur ki gül
dahi paha biçilmez bir değer haline gelir. Gül bilindiği gibi pek çok şiirde ve
hayatın içinde aşkın sembolü haline gelmiştir. Gülün değeri, aşkı temsil
etmesinden kaynaklanır.
Feryat etmek acı çekenlere özgü bir
durumdur. Şairin acı çekme nedeni sevgiliye duyduğu aşktır. Ancak şair, bu
acıdan tat almaktadır. Bu durum bize aşk acısından zevk alan şairleri ve halk
hikâyelerini hatırlatır. Âşık olan her insanın bildiği gibi aşk sadece sevgiden
ibaret değildir, içinde pek çok karmaşık duyguyu barındırır. Bu da insana acı
verir. Ancak bu acı istenmeyen değil tam tersi vazgeçilmesi güç bir acıdır. Bu
da hayatı daha anlamlı kılan bir duygu yoğunluğudur.
Âşık,
son dizelerde aşkın ve sevgilinin ne derece değerli olduğunu çok anlamlı bir
biçimde ifade ediyor. Bir şair için en önemli şey şiirleridir. Şairler bu
sayede adını duyurur ve geçimini sağlar. Veysel de adını bu sayede duyurduğunu
söylüyor.
Şiirin teması: “aşk”tır.
Dil ve Anlatım
Halk
edebiyatı geleneğine uygun söylenen şiirde yer yer yöresel söyleyişlerin (bulaman, yare) olduğu görülür. Felsefi
görüşlerin de yer aldığı şiir yalın, akıcı ve anlaşılır bir Türkçeyle
yazılmıştır. Şiirin lirik bir anlatımı vardır.
Şiirin
bazı bölümlerinde “on par’etmez”, “başka başk’olmasa” gibi söyleyişlerle ölçü
ve uyaklara uyumlu hale getirildiği görülür.
Şiirdeki Edebi Sanatlar
Güzelliğin on
par’etmez
dizesinde mecaz var.
Gönlümdeki köşk
olmasa
dizesinde teşbih (benzetme) sanatı
var.
Derdin dermandır
yareme
dizesinde “dert – derman” arasında tezat var.
Bu düğümü kim
çözerdi
dizelerinde istifham sanatı var.
Şair, cevabını bildiği sorular soruyor.
Güle kıymet
verilmezdi
dizesinde istiare sanatı var.
Genel
Değerlendirme
Âşık
Veysel, halk edebiyatı geleneği içinde yetişip, bu geleneğin son
temsilcilerinden olma başarısını gösteren ozanlarımızdan biridir. Köy ve şehir
hayatı arasındaki geçiş çizgisinde “aşk, doğa, vatan, hasret, gurbet” gibi konularda
şiirler söyleyen Âşık Veysel günümüze kadar okuna gelmiştir.
Âşık
Veysel şiirinde aşkın ve güzelliğin anlamını çözmeye çalışmış, bu konudaki
düşüncelerini kendi bakış açısından titizlikle işlemiştir. Şiirin halk
tarafından çok sevilip okunmasının bir nedeni de şairin, duygu ve düşüncelerini
açık, yalın ve samimi bir dille dizelerine yansıtabilmesidir.