Suç ve Ceza Roman İncelemesi

Eser Hakkında

Fyodor Mihayloviç Dostoyevski’nin yazmış olduğu “Suç ve Ceza” adlı roman, dünya edebiyatının en önemli yapıtlarından biridir. Eser, ilk olarak1866 yılında “Rus Habercisi” adlı edebiyat dergisinde on iki ay boyunca, daha sonra tek cilt olarak yayınlandı. Dostoyevski’nin beş yıl süren Sibirya sürgününün ardından yazdığı eser, yazarın olgunluk dönemine ait ilk büyük romanı olarak kabul edilir.

Romanın Özeti

Raskolnikov, uzun zamandır kimselerle görüşmüyor, insanlardan kaçıyordu. O küçücük odasında sadece düşünüyor, başka bir şey yapmıyordu. Ekonomik sıkıntılar nedeniyle okulunu bırakmış, odasının kirasını dahi ödeyememişti. Bu yüzden ev sahibi kadınla da arası bozulmuştu. Raskolnikov, okuluna devam edebilmek ve geçimini sağlayabilmek için korkunç planlar yapmaktaydı. Bunlardan biri de yaşlı bir kadın olan ve tefecilikle geçinen Alyona İvanovna’yı öldürerek paralarını çalmaktı.

Raskolnikov, planını gerçekleştirmek için önce baba yadigârı saatini rehin verir. Rehin karşılığında aldığı bir buçuk ruble ile bir meyhaneye gider. Orada Marmeladov adlı biriyle karşılaşır. Adam, ona hayat hikâyesini anlatır. Memur olan Marmeladov, içki sevdası yüzünden karısının biriktirdiği paraları alarak kaçmış, işinden kovulmuş, sokaklarda kalmıştır. Raskolnikov, adamın anlattıklarından etkilenerek onu evine götürür. Marmeladov’un karısı onları aşağılayıp evden kovar. Ailenin durumuna üzülen Raskolnikov pencerenin önüne birkaç ruble koyup oradan uzaklaşır.

Raskolnikov, eve döner ve annesinden gelen bir mektubu alarak okumaya başlar. Mektupta kardeşi Dunya ile ilgili haberler vardır. Annesi ve kardeşinin Petersburg’a gelmek üzere olduğunu, kız kardeşinin de evlenmek üzere olduğunu öğrenir. Mektubu okumayı bitirince öfkeyle odadan dışarı çıkar.

Raskolnikov, bir süre sokaklarda dolaşır. Akşam olunca eve gitmek istemez ve bir ağacın altında uyuyup kalır. Uykusunda garip bir rüya görür. Uyanıp eve giderken öldürmeyi planladığı Alyona’nın kardeşi Lizaveta’nın konuşmasına kulak misafiri olur. Bu konuşmadan Lizaveta’nın yarın akşam evde olmayacağı sonucunu çıkarır.

Raskolnikov, planladığı biçimde tefeci Alyona’nın evine giderek onu baltayla öldürür. Kadının boynundaki anahtarı alıp içerdeki odada duran sandıktan değerli eşyaları ve paraları alır. Birtakım sesler duyar ve Lizaveta’nın geldiğini görür. Onu da baltayla öldürür. Evine giderek paraları ve değerli eşyaları duvardaki oyuğun içine saklar.

Sabah Raskolnikov’u kapıcı uyandırır. Karakoldan onu çağırdıklarını söyler. Telaş içinde karakola giden Raskolnikov, çağrılma nedeninin ev sahibine olan borcu yüzünden olduğunu öğrenir. Raskolnikov, karakolda tefeci cinayeti hakkında konuşulduğunu duyar, başı döner ve bayılır. Ayıldığında komiser yardımcısı kendisine birtakım şüpheli sorular sorar.

Eve giderek sakladığı paraları ve değerli eşyaları alır. Onları önce nehre atmayı düşünür, ancak vazgeçerek boş inşaat alanında büyük bir taşın altına gizler. Başıboş bir biçimde dolaşırken kendini okuldan arkadaşı Razumihin’in evinin yakınında bulur ve onu ziyarete gider. Razumihin, ona çeviri işi verir. Birkaç ruble de avans verir. Raskolnikov eve gittikten sonra fikir değiştirir ve aldığı avansı arkadaşına geri verir.

Raskolnikov, eve döndüğünde kendinden geçerek bayılır. Dört gün boyunca baygın yatar. Doktorun muayenesi sonucu biraz dinlenmesine karar verilir. Ertesi gün hasta yatağındayken Lujin gelir. Küçümser tavırları ve iğneleyici sözlerinden dolayı Raskolnikov onu yanından kovar.

Raskolnikov, meyhaneye gider. Orada karakol sekreterini görür. Cinayetle ilgili konuşurlar. Raskolnikov, konuşmalarıyla karakol sekreterini şüphelendirir. Raskolnikov meyhaneden ayrılır. Önce köprüden atlayarak intihar etmeyi düşünür. Sonra teslim olarak cezasını çekmek ister. Karakola giderken cinayet işlediği eve uğrar. Temizlik işçilerine cinayetle ilgili bazı sorular sorar.

Raskolnikov, teslim olmak için karakola giderken bir at arabasının ezdiği Marmeladov’u görür. Doktor, Marmeladov’un ölmek üzere olduğunu söyler. Marmeladov’un karısı ve kızı Sonya gelir. Marmeladov, kızı Sonya’nın kucağında ölür. Raskolnikov, cenaze işleri için onlara bir miktar para verir.

Raskolnikov, teslim olmaktan vazgeçer ve evine döner. Annesi ve kız kardeşi onu evde beklemektedir. Onlara bu kadar üzerine düşmemelerini, yalnız kalmak istediğini söyler. Razumihin, Dunya ile tanışır ve onun güzelliği karşısında adeta büyülenir. Dunya’yı Lujin de istemektedir. Ancak Dunya, Lujin’i geri çevirerek Razumihin ile evlenir.

Raskolnikov bir gün Sonya’ya, ona olan aşkını ve tefeci kadını öldürdüğünü itiraf eder. Sonya, hayat kadını olmasına rağmen vicdan sahibi biridir. Ona teslim olmasını ve işlediği suçun cezasını çekmesi gerektiğini söyler. Bunun üzerine Raskolnikov, yaşadığı vicdan azabından kurtulmak için polise teslim olur ve her şeyi itiraf eder. Raskolnikov, sekiz yıl Sibirya’da sürgün cezasına çarptırılır. Annesi bu acıya dayanamaz ve hayata gözlerini yumar. Sonya ise onun cezasının bitmesini bekleyecektir.

Kişiler

Raskolnikov

Rodion Romanoviç Raskolnikov, Suç ve Ceza’nın başkahramanıdır. Eser, Raskolnikov’un tefeci bir kadını ve kardeşini öldürmesi, bunun sonucunda suçluluk duygusu ve vicdan azabı çekmesi üzerine kurulmuştur.

Eserde, Raskolnikov’un psikolojik durumu ve işlediği suçun arkasındaki duygu ve düşünceler dikkatlice ele alınır ve işlenir. Raskolnikov’un acı veren ikilemi çözülmeye çalışılır. Masum, taşralı bir genç olan Raskolnikov, okumaya gittiği şehirde içinde bulunduğu sıkıntılardan kurtulma ve zenginlik arayışına girer. Bu yolda saflığın ve temizliğin tüm izlerini kaybeder.

Raskolnikov, 23 yaşında bir gençtir, Petersburg’a okumaya gelmiştir. Güzel koyu gözlü, koyu kahve saçlı, ince yapılı, ortalamanın üzerinde yakışıklı bir kişi olarak tasvir edilir. Raskolnikov’un en çarpıcı özelliği ikili kişiliğidir. Bir yandan soğuk, kayıtsız ve anti sosyal, öte yandan şaşırtıcı derecede sıcak ve şefkatli olabilmektedir.

Sonya

Sonya Semyonovna Marmeladova, Raskolnikov’un meyhanede tanıdığı Semyon Zahariç Marmeladov’un ilk karısından olma kızıdır. Romanda ailesinin geçimini sağlamak için hayat kadını olmaya mecbur kalmış, fedakâr ve utangaç bir kişilik olarak tasvir edilir.

Sonya zayıf, solgun yüzlü, sarışın bir kadındır. Raskolnikov’un âşık olduğu ve suçunu ilk itiraf ettiği kişidir. Sonya da Raskolnikov’a âşıktır. Aynı zamanda onun en önemli güç ve iyileşme kaynağıdır.

Dunya

Asıl adı Avdotya Romanovna’dır. Raskolnikov’un kız kardeşi, Pulheriya’nın tek kızıdır. Oldukça güzel ve sempatik bir kızdır. Kendisiyle evlenmek isteyen zengin ve kendini beğenmiş Lujin’i reddederek Raskolnikov’un arkadaşı ve dostu Razumihin ile evlenir.

Pulheriya

Raskolnikov ve Dunya’nın sevgi ve şefkat dolu anneleridir.

Razumihin

Raskolnikov’un üniversiteden tanıdığı arkadaşı ve tek dostudur. Neşeli, iyi kalpli, aynı zamanda zeki biridir. Uzun boylu, zayıf, ince yapılı, kapkara saçlı biri olarak tasvir edilir. Hiçbir güçlük karşısında umutsuzluğa kapılmayan, geçimini sağlayabilmek için birçok işte çalışan, azimli bir kişidir.

Perfiriy Petroviç

Alyona ve Lizaveta cinayetlerini çözmekle görevli soruşturma dairesi başkanıdır. Cinayetleri çözmek için çeşitli psikolojik oyunlar oynar. Yeterli deliller olmadığı için Raskolnikov’u itirafa zorlar.

Svidrigaylov

Svidrigaylov kibirli, zengin ve şantajcı bir kişiliktir. Raskolnikov’un kardeşi Dunya’da gözü vardır. Raskolnikov’un suçlu olduğunu bilir fakat ihbar etmez. Bu bilgiyi Raskolnikov’a eziyet etmek için kullanır.

Paşenka

Raskolnikov’un ev sahibidir. Yaşlı ve utangaç bir kadıdır. Romanda pek etkinliği yoktur.

Semyon Zahariç Marmeladov

Sonya’nın babasıdır. İçkiye düşkün, mutsuz ve yoksul bir kişidir. Raskolnikov’la bir meyhanede tanışırlar.

Katerina İvanovna

Semyon Marmeladov’un ikinci karısı. Bir albayın kızı olduğu için kendini ve çocuklarını soylu olarak niteler. Hırçın ve sinirli bir yapıya sahiptir.

Pyotr Petroviç Lujin

Lujin, varlıklı bir avukattır. Bakımlı, bilgili, saygılı aynı zamanda kibirli bir kişidir. Bilimsel konuşmalar yapmayı sever. Dunya’nın taliplerindendir.

Alyona İvanovna

Tefecilik yapan yaşlı bir kadındır. Rehin eşya karşılığında faizle para verir. Müşterilerine karşı oldukça acımasızdır.

Lizaveta İvanovna

Alyona’nın engelli, masum ve itaatkâr üvey kardeşidir. Ablası tarafından çeşitli işkencelere maruz kalır.

Zosimov

Razumihin’in arkadaşı ve Raskolnikov’un doktorudur.

Nastasya Petrovna

Ev sahibi kadının aşçısı ve hizmetçisidir. Geveze bir köylü kadındır.

Nikodim Fomiç

Polis karakolu komiseridir.

Mekân

Olayların geçtiği yer; o dönemde Rusya’nın başkenti olan Petersburg’dur.

Zaman

Romanda olaylar; 19. yüzyıl sonlarında, Rusya’da toplumsal ve ekonomik çöküşün hâkim olduğu bir dönemde geçer.

Anlatıcının Bakış Açısı

Roman ilahi (hâkim) bakış açısıyla anlatılmıştır. Anlatıcı yaşanmış ve yaşanacak her şeyi bilir, görür ve duyar. Bu durum kişilerin aklından geçeni okumaya ve psikolojilerini yansıtmaya kadar uzanır. Anlatıcı olayların dışındadır. Olaylar üçüncü tekil şahıs tarafından anlatılır.

Romanın türü

Realizm akımının tüm özelliklerini taşıyan yapıt, psikolojik roman türüne girer.

Romanın konusu ve teması

Suç ve Ceza, Raskolnikov adlı bir gencin cinayet işlemesiyle başlayan, sonrasında pişmanlık, vicdan azabı ve adaletin yerini bulmasıyla sona eren bir süreci anlatır.

Roman; insan doğasının karmaşıklığı, suç işlemenin yıkıcı etkileri ve vicdan azabı üzerine kurulmuştur.

Dil ve Anlatım

Roman, Rusçadan çeviridir. Romanda genellikle psikolojik tahlillerin yapıldığı bölümler ağır basar. Bu bölümlerde kişilerin iç ve dış dünyaları başarıyla yansıtılmıştır. Anlatım akıcı ve sürükleyicidir.

Genel Değerlendirme

Suç ve Ceza, insanın iç dünyasının karmaşıklığını ve toplumun bireylere olan etkisini işleyen bir başyapıt olarak kabul edilmektedir. Roman; anlatımı, karakterleri, psikolojik incelemeleri ve derin felsefesi nedeniyle tümüyle özümsenerek okunacak bir niteliğe sahiptir.

Suç ve Ceza, hem psikolojik hem felsefi hem gerilim hem de edebi özellikler taşıyan bir romandır. Her bölüm kendi içinde eşsiz, özgün karakterlerden ve farklı temalardan oluşmaktadır. Ayrıca her bölüm bir başkasıyla bağlantılı ve beklenmedik sonuçlarla örülüdür. Yazar, olay ve durumları öyle bir duyarlılık ve beceriyle anlatıyor ki size öfkeyi, acıyı, gerginliği, şefkati ve hüznü; kısacası her duyguyu tattırıyor.

Roman Rusya’nın karanlık bir döneminde yaşanan olayları anlatsa da üzerinden uzun yıllar geçse de günümüzde hâlâ dünya edebiyatının en büyük eserlerinden biri sayılıyor. Çünkü eser, her zamandan, her milletten ve her kültürden insana hitap ediyor.